Далай лам: Сэтгэлийн их тэнхээтэй яв. Хэн нэг нь Таныг ивээнэ гэж битгий найд. Өөртөө л найд. Бусдын хийснийг ажиглан өөрөө бие даан хий. Учрыг нь ухаарахыг хичээж оролд. Нягт нямбай, тэвчээртэй бай. Биеэ ажилдаа бүрэн дайчил.Зорилготой байж түүндээ хүр.
Дэмий зүйлд санаагаа бүү зовоо. Хий хоосон мөрөөдөлд битгий авт. Хийх зүйлээ төлөвлө. Саад учирвал юунаас болсоныг тунгаа. Тэгэхдээ олон юмны хойноос бүү хөөцөлд. Найз нөхрөө зөв сонго. Инээсэн бүхэн нөхөр биш. Чамайг өөд нь татах нөхөр ол. Төлөвлөгөөтэй ажилла. Маргааш юу хийхийгээ урьд үдэш нь төлөвлө. Удаан, олон жил хийх ажлаа ч төлөвлө.
Үгүй гэж зоригтой хэлж сур. Ингэх нь заримдаа эвгүй байдаг ч, үгүй гэж хэлж сураагүй урсгалаар явдаг хүн, өөдтэй явсан нь үгүй. Өөрийгээ битгий чамла. Хувийнхаа шилдэг чанарыг улам бүр зүлгэн өнгө оруул. Би чадна гэж зориглож сур.
Муу зуршлаас бага багаар сал. Дутагдлаа шударгаар хүлээ. Өөрийгөө зэмлэж сур. Биеэ хуурдаг хүн бүтэлтэй явсан нь ховор. Өдрийн аль цагт хамгийн их үр бүтээлтэй байдгаа мэдэж ав. Чухам тэр цагийг бүү үр. Амрах, хооллоход тэр цаг мөчийг бүү зориул. Цагаа зохицуулж сур.
Хийх гэж буй зүйлээ үнэхээр чухал эсэхийг өөрөөсөө асууж тунгаа. Битгий цухалдаж бачимд. Хэнээс юунаас болов гэдгийг тунгаа. Ядарвал ажлаа хойш тавь. Санаа зовох хэрэггүй. Үе үе хөдлөх, босох, суух, явган явахыг хичээ.
Үнэхээр юм бүтээе гэвэл биеэ эрүүл авч яв. Эрүүл биед саруул ухаан оршдог нь хамгаас үнэн. Сайн сайхныг мөрөөд.
Гутранги үзэл сайн юманд хүргэдэггүй. Үүнээс ч их юм хийж чадна гэж өөрийгээ зоригжуулж бай.
Хийх зүйлээ зүрх алдалгүй барьж ав. Ажлаа хаанаас, юунаас эхлэхийг эхлээд бод. Дараа нь ямар аргаар хийхээ тунгаа. Хүнтэй элбэх бол түүнтэйгээ зөвлө. Бүтэх эсэхийг тооцоолж, үр дүнг шалгаж бай.
Та дарга ч бай, цэрэг ч бай хувийн хариуцлагаа ухамсарла. Бусдыг ашигтай зүйлд урамшуулан ятга, зоригжуул. Тусал. Хийх гэсэн ажлаа хойш нь бүү тавь. Нэн даруй хийж сур. Бусдын үгийг нухацтай сонсож сур.
Хүний хэлснээс хэрэгтэйг нь ав. Хэрэггүйг нь гээ. Учрах бэрхшээл саадыг урьдчилан тооцоолж бай
Тэгвэл таны ажил бүтэмжтэй байх болно. Зорьсондоо хүрэхэд ч хялбар болно. Мэдрэхүй зөн совиндоо хааяа ч гэсэн итгэж бай. Дан ухаанаар бүхнийг дийлэхгүй байх үе бий. Даруу байж сур. Бардам зан, хулчгар шинж хүнийг өөдтэй болгосон удаагүй.
Бусдын шүүмжлэлийг хүлээж авч сур. Энэ нь амжилт олохын үндэс. Хийж байгаа зүйлээ хэцүү хүнд гэж хааяа бусаддаа ойлгуулж бай. Хүнээс үг дуулах сайхан. Бусдыг магтаж, өөрийгээ магтуулахад муу нь юу байхав. Нөхөр чинь сайн ажиллаж байвал магт, дэмж, тусал. Өөртөө их үүрэг, ачаалал хүлээж сур. Тэгвэл илүү ихийг бүтээнэ.
Тайван бай. Бусад чинь оволзож байсан ч тайван байж, гагцхүү зорьсноо хэрэгжүүлэхийг хичээж сур
Миний шашин маш энгийн. Би энэрэнгүй сэтгэлийг шүтдэг. Бид шашин, үзэл суртал, амьдралынхаа туршид хуримтлуулсан мэдлэгээ ч үгүйсгэж болно.
Харин хүнд хайр энэрэл хэрэгтэйг хэзээ ч үгүйсгэж чадахгүй. Энэрэнгүй сэтгэл бол миний эрхэм шашин, эгэл үнэмшил. Үүнд сүм дуган, ээдрээтэй гүн ухаан, үзэл баримтлал, номлол сургаал хэрэггүй. Бодол сэтгэл маань бидний сүм ажгуу. Харин номлол нь энэрэнгүй үзэл юм.
Ямар ч нөхцөлд, ямар ч хүн байсан, юу ч болсон бусдыг хайрлаж, тэдний эрх, нэр хүндийг дээдэлбээс өөр юу ч хэрэггүй. Үүнийг оюун санаанаасаа хэзээ ч салгалгүй үргэлжид хөтчөө болгож яваарай. Хэн ч чамайг юу ч гэж хэлсэн чи “чи” хэвээрээ л үлдэнэ. Энэхүү үнэнийг бүү март. Амьдралыг хэрхэн туулмаар байгаагаа өөрөөсөө асуу.
Хорвоод мэндэлж, хорвоогоос халихын үнэнтэй бид ямагт ганцаар нүүр тулдаг билээ. Үнэний цаг ирэхэд Будда ч бидэнд тусалж чадахгүй. Иймд хүссэнээрээ амьдрахад тань юу саад болж буйг сайтар тунгаа. Аз жаргалын жинхэнэ үндэс нь мөнгө, хүч чадал бус, халуун сэтгэл юм.
Огторгуйн амьдралын хязгааргүйг бодоход хүний амьдрал гэдэг хумхийн тоос билээ. Бид бүгд энэ орчлонгийн түр зуурын зочин. Тэрхэн өчүүхэн хугацаагаа аз жаргалгүй, хагаралдан өнгөрүүлэхээс утгагүй хэрэг байхгүй биз. Багахан хугацаагаа бусадтай нэгдэж, бүхний сайн сайхны төлөө зүтгэж, утга учиртай өнгөрүүлэх нь хавьгүй дээр.
Өвөг дээдэс минь “авах, гээхийн ухаантай явж ирсэн” ард түмэн билээ. Юуг авах, юуг авахгүй байх, юугаа хаях, юугаа хаяхгүй байхаа мэддэг байхыг авах гээхийн ухаан гэнэ. Аливаад авах гээхийн ухаанаар хандаж уншаарай. Танд талархлаа.
Эх сурвалж: Далай багшийн Сургааль ном
